Review van de rapporten over Granuliet van Stab en Arcadis
"Granuliet na Stab en Arcadis"
Een onhafhankelijke review van wetenschapper Dr. Joop Harmsen op de granuliet rapporten van Stab en Arcadis.
Download de volledige review van de granuliet rapporten
Samenvatting
Waarom is granuliet geen grond en niet toepasbaar in een diepe plas?
In 2009 is door het Implementatieteam gesteld dat granietzand grond is.
Hierna is met het argument dat granietzand en granuliet hetzelfde zijn, het predicaat grond ook gebruikt voor granuliet. Dit was niet terecht, zoals in deel 1 verder wordt toegelicht.
Granuliet is wat anders dan granietzand.
Granuliet is geen grond, zoals is toegelicht bij het Rondetafelgesprek in de Tweede Kamer. Niet alleen door mij, maar ook door Dr. Vink namens het kennisinstituut Deltares.
In 2018 werd bekend dat granuliet polyacrylamide bevatte, wat door Kuijken is benoemd als gamechanger.
Het hiervoor genoemde Implementatieteam vond dit aanleiding om het besluit grond of niet te heroverwegen.
Helaas is in de vervolgfase de discussie niet inhoudelijk gevoerd, maar alleen teruggewezen op de beslissing uit 2009.
Kijken we echter naar de inhoud dat weten we dat polyacrylamide is toegevoegd om de structuur van granuliet te verbeteren, zodat het makkelijker kan worden afgescheiden.
Polyacrylamide geeft granuliet een structuur die niet natuurlijk is.
In de definitie in het Besluit Bodemkwaliteit (BBk) staat dat de structuur moet zijn zoals die van nature in de bodem voorkomt. Dit is dus niet het geval.
In het BBk (par. 4.3.5, blz. 72) is ook beschreven dat ingeval aan materiaal een stabilisaat is toegevoegd, het materiaal geen grond maar een bouwstof is. Polyacrylamide heeft de functie van een stabilisaat.
Polyacrylamide is een milieuvreemde stof. Materiaal waarin deze chemische stof is toegevoegd kan onmogelijk gekwalificeerd worden als schoon.
Volgens de notitie Naar een uniforme definitie van grond (versie mei 2004) moet zulk materiaal als verontreinigd worden beschouwd. Omdat het bewust is verontreinigd met het oog op de toepassing ervan, kan het niet als grond nuttig worden toegepast.
Bovendien weten we te weinig van polyacrylamide om storten te kunnen verantwoorden. Dit is geïllustreerd met de documenten die gebruikt zijn voor de besluitvorming en ook later zijn verschenen.
Storten van granuliet is door de staatssecretaris van I&M toegestaan op basis van de veronderstelling dat polyacrylamide relatief snel afbreekbaar is.
In de loop van 2020 veranderde dit door GIB en ook RWS verwoorde standpunt: polyacrylamide werd een zeer moeilijk afbreekbare stof. De mogelijke afbraak van polyacrylamide is een essentieel onderdeel in de discussie.
Voorgaande laat zien dat de kennis hierover bij de besluitvorming onvoldoende is geweest. De veel besproken rekenfout en reactie hierop getuigen in mijn ogen niet van kennis over polyacrylamide.
Commentaar op Arcadis rapport “REVIEW-ONDERZOEK GRANULIET OVER DE MAAS”.
Het onderzoek geeft antwoord op de gestelde onderzoeksvragen.
De vragen zijn in mijn ogen te sturend geweest, waardoor een echt onafhankelijk onderzoek niet heeft kunnen plaatsvinden.
Ook de meest essentiële vraag is niet gesteld: ‘Weten we voldoende van de milieuvreemde stof polyacrylamide om storten in een plas te kunnen verantwoorden?’
De inhoud van het rapport geeft mij geen aanleiding mijn standpunt hierover bij te stellen, we weten onvoldoende.
In het hoofdrapport wordt niet ingegaan op het gedrag van polyacrylamide. Er is wel een bijlage besteed aan het gedrag van polyacrylamide. Hier worden mogelijke afbraakmechanismen vermeld en in de plas anaerobe afbraak als de mogelijke route beschouwd. Vermeld wordt dat bij de anaerobe afbraak, acrylamide een mogelijk product is.
Hierbij behoort dan vervolgens de vraag of er al een voldoende grote microbiële populatie aanwezig kan zijn. Hierop wordt echter niet ingegaan.
Als je onvoldoende weet, dan geldt het voorzorgprincipe en is storten van granuliet in een diepe plas niet te verantwoorden.
Ik heb het rapport niet als een review of overzicht ervaren. Het rapport beschrijft een uitgebreide bemonstering, maar gaat niet in op bestaande onderliggende rapporten, notities en (media)artikelen. Het valt mij op dat bij de bronnen vooral documenten uit het Bontrup dossier en toegeleverd door RWS worden genoemd en gebruikt. Van mij wordt bijvoorbeeld alleen mijn position paper genoemd, maar niet gebruikt.
Ik kan de algemene conclusie ‘De toepassing van granuliet in Over de Maas heeft geen negatieve effecten voor mens en milieu tijdens de uitvoering of in de eindsituatie’ niet onderschrijven.
Op dit moment zijn er nog geen chemische risico’s vastgesteld, wel een toxisch effect. Nu niets vaststellen is geen garantie voor de toekomst
De bewering die continue wordt herhaald, dat granuliet voldoet aan de achtergrondwaarde en zelfs te suggereren dat granuliet behoort tot de schoonste klasse grond is onjuist.
Granuliet bevat de milieuvreemde stof polyacrylamide en is daarom geen schone grond.. Het ontbreken van polyacrylamide in de lijst van te meten stoffen, mag niet worden misbruikt om te stellen dat granuliet schoon is.
Voor polyacrylamide is nog geen achtergrondwaarde bepaald. Als die wordt bepaald, zal de achtergrondwaarde van polyacrylamide in schone grond zeer laag zijn.
Granuliet bevat 130 mg/kg d.s. Het te toetsen gehalte in standaardgrond is dan 650 mg/kg d.s. Voor een milieuvreemde stof is dit een hoog gehalte.
Het afgelopen jaar is het onderzoek beperkt tot het meten van acrylamide. Acrylamide is een mogelijk afbraakproduct en het is bekend dat het schadelijk is voor de gezondheid.
Er kunnen echter ook andere afbraakproducten worden gevormd bestaande uit meerdere acrylamide bouwstenen. Hoe schadelijk deze brokstukken voor de gezondheid zijn is mij onbekend.
Naar deze andere afbraakproducten is geen onderzoek gedaan.
Om een afbraakproduct te krijgen moet er wel afbraak plaatsvinden. Polyacrylamide is een moeilijk afbreekbare stof. In een biologisch actief systeem zoals landbouwgrond, is de halfwaardetijd meer dan 5 jaar. Granuliet is een inert materiaal, waarin weinig biologische activiteit zal zijn. Bovendien zal er weinig zuurstof in het gestorte granuliet kunnen komen. Biologische afbraak zal dus in de plas nog veel langzamer gaan. Het is heel goed mogelijk dat er nog geen biologische afbraak is opgetreden. Hoelang dit nog gaat duren is onbekend.
Nu niets meten is dus geen garantie voor de toekomst.
Het rapport stelt dat granuliet AW-kwaliteit bezit en daarmee toegestaan is voor alle bodemtoepassingen, ook leef- of toplagen.
Granuliet is qua structuur echter niet geschikt als leef of toplaag (zie ook de antwoorden van dr. Vink van Deltares bij het Rondetafelgesprek).
Het is bovendien niet schoon. Het is vervuild met de chemische stof polyacrylamide. Het is juist dat de afdeklaag van 3 meter de geconstateerde negatieve effecten op bioassays zal tegengaan.
Het is echter geen excuus om hieronder ongeschikt materiaal te storten.
Te storten grond moet volgens het BBk de functies van de bodem voor de mens, dier en plant duurzaam kunnen vervullen. Dit is dit geval niet mogelijk.
Het rapport gaat niet in op erosie veroorzaakt door wind en het effect op de structuur als polyacrylamide is afgebroken. Het is mogelijk dat granuliet dan een heel slappe structuur gaat krijgen.
Commentaar op STAB-verslag STAB-41097
Bij het lezen van de rapportage van Stab kwamen de conclusies van Kuijken naar boven. Het geheel is ontheemd.
Het verslag is zeer uitgebreid en gaat in op veel details. Bijvoorbeeld is het wel of niet een afvalstof en nuttige toepassing.
Verder valt mij op dat er ook in dit rapport niets is gebeurd met hetgeen er aan informatie naar boven is gekomen tijdens het Rondetafelgesprek in de Tweede Kamer.
Position Papers zijn niet opgenomen in de bijlagen en er wordt niet ingegaan op de inhoud van de papers en hetgeen er door diverse deskundigen is gezegd gedurende het Rondetafelgesprek. Ook mijn toelichting op mijn position paper geschreven voor de Gemeente West Maas en Waal komt niet aan de orde.
Ik vind het rapport moeilijk leesbaar en onvolledig en de echte belangrijke punten zijn ondergesneeuwd.
Het rapport heeft een sterk juridische invalshoek en milieuhygiënische argumenten zijn minder belangrijk.
Voorbeelden zijn:
• De aanwezigheid van het milieuvreemde polyacrylamide komt weinig aan bod.
- Ook in dit rapport wordt herhaaldelijk gesuggereerd dat granuliet schone grond is en er wordt niet vermeld dat het de milieuvreemde stof polyacrylamide bevat.
- De hoeveelheid polyacrylamide in granuliet wordt goedgepraat door te verwijzen naar de toegestane 20% bodemvreemd materiaal; een chemische stof is echter geen ‘ander materiaal’, zoals uit blijkt uit de notitie Naar een uniforme definitie van grond (versie mei 2004) en de par. 4.3.5. van de Nota van Toelichting op het BBk gegeven voorbeelden.
- Zonder in te gaan op de inhoud van de aangehaalde publicaties, deze publicaties te zien als onderbouwing om storten toe te staan. De inhoud van de aangehaalde publicaties bevestigt voor mij de bestaande onzekerheid over polyacrylamide;
Meer weten? Download de volledige review van de granuliet rapporten of bekijk het Hele granuliet Dossier